5. Sınıf Fen Bilimleri Konu Anlatımları ve Kazanım Yoklama Sınavları 
 

fenalemi facebook grubu: https://www.facebook.com/groups/fenalemi/
Daha fazla döküman için bizi takip edin

GÜNEŞ DÜNYA VE AY

GÜNEŞ'İN ÖZELLİKLERİ

• Tüm canlılar için yaşam kaynağıdır.
• Dünya’ya en yakın  yıldızdır.
• Isı ve ışık kaynağımızdır.
• Çapı yaklaşık 1,5 milyon kilometre genişliğindedir.
• Güneş’in görünen yüzey alanı, Dünya'dan 109 kat daha büyüktür (Güneş boş bir top olsaydı, içinde bir milyondan fazla Dünya toplanabilirdi )
• Çok  sıcaktır. Yüzeyde sıcaklık yaklaşık 5500 °C iken çekirdeğinde ise 15,5 milyon °C’dir.
• Dünyamıza olan uzaklığı yaklaşık 150 milyon kilometredir.
• Dünya'mızdan çok uzakta olduğu için küçük görünür.
• Tamamen gazlardan oluşmuştur.
• Yapısında bulunan hidrojen gazlarının birleşerek helyum gazına dönüşmesi ile ortaya çıkan enerji ısı ve ışık sağlar.
• Yapısında yer alan hidrojen gazları azaldıkça güneşin ömrü de azalmaktadır.
• Güneş ışınlarına doğrudan bakmamalıyız.
Güneş’in geometrik şekli küreye benzer.

Dünya’nın olduğu gibi Güneş’in de   “katmanları”  vardır. 

• Güneş kendi ekseninde dönme hareketi yapar.

Güneş yüzeyi katmanlardan oluşmuştur.

Bu katmanlar  çekirdekten yüzeye doğru sırasıyla şöyledir;

KAPSÜL BİLGİ:

AYIN ÖZELLİKLERİ

 • Dünya'nın uydusudur.
• Dünya'ya en yakın olan gök cismidir.
• Güneşten aldığı ışığı yansıtır, ışık kaynağı değildir.

• Dünyanın görünen yüzey alanı büyüklüğü,  Ay'ın büyüklüğünün 50 katıdır
• Ay, Dünyamıza yaklaşık 380 bin kilometre uzaklıktadır.
   
• Şekli küreye benzer.
• Ay'ın yüzeyi kraterlerden (çukurlardan) oluş- maktadır.
• Ay’ın yüzeyi toz tabakası ile kaplıdır

• Ay’ın atmosferi çok ince bir tabaka halindedir. Dünya atmosferine göre yok denecek kadar azdır. 

WALLOPS ADASI, VA  6-EYLÜL-2013
NASA’nın Ay’a gönderdiği  Ay Çevresindeki Atmosfer ve Toz Kaşifi (Lunar Atmosphere and Dust Environment Explorer -LADEE)

• Ay’ın atmosferi yok denecek kadar az olmasından dolayı hava olayları ( rüzgar, yağış ) görülmez. Bu sebepten dolayı yer şekilleri ilk halini korumaktadır.
• Gece-gündüz sıcaklık farkı çok fazladır. Sıcaklık 1300°C dereceye kadar çıkabilirken -2000°C dereceye kadar inebilmektedir.

AY'IN HAREKETLERİ

• Kendi ekseni etrafında dönme hareketi yapar.

• Dünyanın etrafında dolanma hareketi yapar.

• Ay kendi ve Dünya etrafında batıdan doğuya doğru döner.

• Ay kendi etrafında yavaş dönerken, Dünya etrafında hızlı dolanır.

• Ay'ın Dünya etrafında dolanım süresi yaklaşık 27 gündür. 

KAPSÜL BİLGİ:

AY’IN EVRELERİ

• Ay’ın Dünya etrafındaki hareketi sırasında ışık alan kısmı zamanla değişir ve Ay farklı görüntüler oluşturur. Bu olaya Ay’ın evreleri denir. Ay’ın dört ana evresi, dört ara evresi vardır. Ay’ın iki ana evresi arasında geçen süre bir haftadır.
          Yeni Ay

        • Ay’ın Dünya ve Güneş arasına girdiği evredir.
        • Bu evrede Ay’ın Dünya’ya bakan yüzü ışık almaz. Bu yüzden karanlıktır ve Dünyadan Ay’ı göremeyiz.
          İlk Dördün

         •Yeni ay evresinden bir hafta sonra oluşur.
         •Dünya’ya bakan yüzünün sağ tarafının aydınlandığı evredir ve ‘’D” harfi şeklinde görülür.

        Dolunay

       • İlk dördün evresinden yaklaşık bir hafta sonra görülür.
       • Ay’ın tamamen aydınlık olduğu ve görüldüğü evredir.
     
       Son dördün

      • Dolunay evresinden bir hafta sonra gözlemlenir.
      • Ay’ın, Dünya’ya bakan yüzünün sol tarafının aydınlandığı evredir
      • Ay, ters “D” harfi gibi görülür. 

Ay’ın iki ana evresi arasında geçen süre bir haftadır.

KAPSÜL BİLGİ:

AY’IN ARA EVRELERİ

Hilal  
( 2 farklı şekilde görülür)    

• Yeni Ay ve İlk Dördün evresi arasında görülür.
• Dünya’dan bakıldığında Ay ters “C” harfi gibi görünür.
• Son Dördün ve Yeni Ay evresi arasında görülür.
• Dünya’dan bakıldığında  Ay “C” harfi gibi görünür.

Şişkin Ay
( 2 farklı şekilde görülür)     

Ay, ilk dördün evresinden dolunay evresine geçerken görülür.     

Ay, dolunay evresinden son dördün evresine geçerken görülür.

KAPSÜL BİLGİ:

GÜNEŞ, DÜNYA ve AY’IN HAREKETLERİ

GÜNEŞ  

• Güneş kendi ekseni etrafında dönme hareketi yapar. 
   
 DÜNYA

• Dünya kendi ekseni etrafında dönme hareketi yapar.
• Güneş’in etrafında dolanma hareketi yapar. 

AY
• Ay kendi ekseni etrafında dönme hareketi yapar. 
• Ay Dünya’nın etrafında dolanma hareketi yapar. Bu hareket  sırasında Dünya ile birlikte Güneş’in etrafında da dolanma hareketi yapar.

• Ay'ın kendi ekseni ve Dünya etrafında dönüş süresi birbirine eşittir Bu sebeple Dünya'dan Ay'ın hep aynı yüzü görülür.

• Ay ve Dünya, Güneş’in etrafındaki hareketlerini 365 gün 6 (1 yıl) saatte tamamlar.