6. Sınıf Fen Bilimleri Konu Anlatımları ve Kazanım Yoklama Sınavları 

fenalemi facebook grubu: https://www.facebook.com/groups/fenalemi/
Daha fazla döküman için bizi takip edin

VÜCUDUMUZDAKİ SİSTEMLER

Destek Ve Hareket Sistemi 

İskelet Sistemi

İskeletimiz kemikler, kıkırdaklar ve eklemlerden oluşmuştur. İskelet sistemi vücudumuza diklik sağlar ve iç organlarımızı dış etkilerden korur.

Kıkırdak

Kırkıdak doku, kemik kadar sert olmayan, esnek ve damarsız yapıdadır. Kemiklerin uç kısımlarında ve eklem kısımlarında bulunur. Hareket sırasında kemiklerin aşınmasını önler.

Kemiğin Yapısı
İskeletimizde bulunan kemikler sert ve süngerimsi kemikten oluşmuştur. 

Vücudumuzdaki kemikler

a.Uzun kemikler
    Kol ve bacak kemikleri parmak kemikleri
b.Kısa kemikler
    El ve ayak bilek kemikleri
c.Yassı kemikler
    Kafatası, kaburga, kürek ve leğen kemikleri
d.Düzensiz şekilli 
    kemikler
    Omur ve yüz kemikleri

KAPSÜL BİLGİ

Eklemler

Kemiklerimizin birleşim noktalarında bulunur. Kemiklerin hareket  edebilmesine  olanak sağlar.

Eklem çeşitleri

Kaslar ve Çeşitleri 
Kaslar iskeletimizin hareket etmesini, iç organlarımızın çalışmasına yardımcı olurlar. İskeletimizde bulunan kaslar hareketi sağlar ve bunun yanı sıra vücudumuza şekil verir.

Düz Kaslar

-İstemsiz çalışır. 
-İstemsiz çalışan organlarda (İç organların yapısında) bulunur.
-Hareketleri yavaştır ve yorulmazlar.

Çizgili Kaslar

-İstemli çalışır
-İskeletimizi oluşturan kaslardır.
- Hareketleri hızlıdır fakat çabuk yorulurlar.

Kalp Kası

-Sadece kalpte bulunur. 
- İstemsiz çalışır.
- Yorulmazlar.

D vitamini eksikliğinde raşitizm, osteomalazi gibi bazı kemik hastalıkları görülür.   

Destek ve hareket sistemi ile ilgili hastalıkların teşhisi ve tedavisi ortopedi uzmanları tarafından yapılır.

KAPSÜL BİLGİ

SİNDİRİM

• Besinlerin kana geçebilecek kadar küçük parçalara ayırılması olayına sindirim denir.
İki çeşit sindirim vardır.
a.     Kimyasal Sindirim
    Besinler yapıtaşlarına kadar ayrılır.
b. Fiziksel Sindirim
    Besinler küçük parçalara ayrılır. (kimyasal sindirimi kolaylaştırır)

1.    Ağız
2.    Yutak
3.    Yemek borusu
4.    Karaciğer
5.    Pankreas
6.    Mide
7.    İnce bağırsak
8.    Kalın bağırsak
9.    Anüs

Besinlerin Yapıtaşları

Mineral, vitamin ve suyun yapıtaşı yoktur!

1. Ağız: Sindirim burada başlar, Hem fiziksel hem de kimyasal sindirim vardır.
2. Yutak: Burada sindirim yoktur, besinlerin yemek borusuna iletilmesini sağlar.
3. Yemek borusu: Yapısındaki kaslar ile besinleri mideye ulaştırır, sindirim yapmaz.
4. Karaciğer: Yağların fiziksel sindirimini sağlayan safra sıvısını üretir.
5. Pankreas: Salgıladığı Pankreas öz suyunu, İnce Bağırsağa dökerek besinlerin yapıtaşlarına kadar sindirilmesini sağlar. 
6. Mide: Kaslı yapısı ile besinleri bulamaç haline getirir (fiz. sindirim) salgıladığı mide özsuyu ile proteinleri parçalar (kim. sindirim).
7.İnce bağırsak: Tüm besinlerin kim. sindirimi burada gerçekleşir. (pankreas özsuyu) besin yapıtaşları burada kana karışır(emilim).
8. Kalın bağırsak:Sindirim yoktur. Vitamin, mineral ve suyun emilimi vardır.
9: Anüs: Sindirim artıklarını vücuttan uzaklaştırır.

KAPSÜL BİLGİ

•    Kalın bağırsakta sindirim gerçekleşmez.
•    Safra enzim değildir.
•    Mineral, vitamin, su kimyasal sindirime uğramaz.
•    Kimyasal sindirim ile besinlerin iç yapsında değişim sonucu yeni ve farklı içerikler oluşur.
•    Fiziksel sindirim ile besin sadece daha da küçük hale gelir ve iç yapısında değişiklik gözlenmez.
•    İnce bağırsağın iç yüzeyinde “villus” adı verilen, emilim yüzeyini arttıran kıvrımlar bulunur.
•    Bazı organ ve yapıların iç yapısında bulunan mukus tabakası sindirim için kullanılan enzimlerin organlara zarar vermesini engeller.

KAPSÜL BİLGİ

Dolaşım Sistemi
Hücreler için gerekli besin ve maddelerin vücut içerisinde taşınmasını sağlayan sisteme dolaşım sistemi denir.
Dolaşım sistemi kalp, kan ve damarlardan oluşmaktadır.
Kalp
Kanı vücut içerisindeki tüm hücrelere pompalar. Yapısında bulunan özel kas sayesinde yorulmaz ve durmadan çalışır. İnsan kalbi sol akciğere yakın 4 odacıklı bir yapıdadır. Kasılma ve gevşeme hareketleri yapar.

Kalbin Yapısı
1.Üst ana toplardamar
2. Akciğer toplardamarı
3. Sağ üst odacık
4. Alt ana toplar damar
5. Aort atardamarı
6. Akciğer atardamarı
7. Kalp kapakçıkları
8. Sağ alt odacık
9. Sol alt odacık
10. Sol üst odacık

Damarlar
Vücut içerisinde kanın dolaşmasını sağlayan boru şeklindeki yapılara damar denir. Atardamar, toplar damar ve kılcal damar olmak üzere 3 çeşit damar vardır. 

Atardamarlar
Kalpten organlara kan götüren damarlardır. Akciğer atardamarı hariç tüm atardamarlar temiz kan taşır. Yapısında kas bulundurur. Atardamar içindeki basınç yüksektir.
Toplardamarlar
Organlardan kalbe kan götüren damarlardır. Akciğer toplardamarı hariç tüm toplardamarlar kirli kan taşır. Yapısında kas bulundurur. Toplardamar içinde basınç oldukça düşüktür.
Kılcal Damarlar
Atardamarlar ile toplardamarların arasında yer alan ve kanın hücrelere kadar ulaşmasını sağlayan damarlardır.

Kan Dolaşımı
Vücut içerisinde büyük ve küçük kan dolaşımı olmak üzere iki çeşit dolaşım vardır.

1. Sağ akciğer
2. Sol akciğer
3. Üst ana toplar damar
4. Akciğer atardamarı
5. Akciğer toplardamarı
6. Sağ üst odacık
7. Sol üst odacık
8. Sağ alt odacık
9. Sol alt odacık
10. Alt ana toplardamar
11. Aort atardamarı
12. Karaciğer
13. Kılcal damarlar
14. Böbrekler
15. Bağırsaklar

Küçük Kan Dolaşımı
Kalpteki kirli kan akciğer atardamarı ile akciğerlere gönderilir, alveollerde gaz alışverişi tamamlandıktan sonra kan temizlenir ve akciğer toplardamarı ile tekrar kalbe gönderilir.

Büyük Kan Dolaşımı
Kalp ile vücuttaki organlar arasında gerçekleşir. Temiz kan kalpten çıktıktan sonra atardamar ile organlara ulaşır. Kılcal damarlar ile hücrelere kadar ulaşan kandaki oksijen hücrelere verilir. Hücrelerdeki karbondioksit kana verilir. Kan toplardamarlarla tekrar kalbe döner.

Kanın vücutta dolaşması

Vücutta kirli kan taşıyan tek atardamar akciğer atardamarıdır. Bunun sebebi kanın temizlenmesi için akciğerlere basınçla gönderilmesi gerekir, yapı olarak buna elverişli damar ise atardamardır.
Vücutta temiz kan taşıyan tek toplardamar ise akciğer toplardamarıdır. Kan temizlendikten sonra kalbe geri dönmesi gerekir.

Kan Grupları Ve Kan Alışverişi 
Damarlar içerisinde dolaşan kırmızı renkli sıvıya kan denir. Kanın içerisinde besinler, atık maddeler, gazlar, kan hücreleri, proteinler ve hormonlar bulunur. Kan hücrelerinin bulunduğu kısma kan plazması denir.
3 çeşit kan hücresi vardır.

1. Alyuvarlar

Görevi: Gaz taşımaktır. 
Olgun alyuvarlar çekirdeksizdir.
2. Akyuvarlar

Görevi: Vücuda giren mikropları yakalayarak yok eder. Bağışıklık sisteminin ana kahramanlarıdır.
3. Kan Pulcukları

 
Görevi: Kanın pıhtılaşmasını sağlar, bu sayede yaralanmalarda kan kaybı önlenmiş olur. Küçük ve çekirdeksizlerdir.

İnsanlarda kan grupları kan içerisinde ve alyuvar zarında bulunan proteinler tarafından belirlenir. 4 çeşit kan grubu vardır. 

 
Kan alışverişleri aynı kan grupları arasında gerçekleşir. Kan gruplarındaki bir diğer önemli faktörde, ilk olarak Rhesus (Resus) cinsi bir maymunun kanında keşfedilen proteinin olup olmamasıdır. Bu Protein varsa Rh (+) yoksa Rh (-) olarak sınıflandırılır.
Örneğin A kan grubuna sahip bir bireyde bu protein varsa kişinin kan grubu A Rh (+), yoksa A Rh (-) dir

Kana kırmızı rengi veren madde alyuvardır.
Hemoglobin, oksijen ve karbondioksit taşır, yapısında demir elementi bulunur ve protein yapılır.

KAPSÜL BİLGİ

Solunum
Hücre içerisinde besinlerin oksijen ile parçalanarak enerji elde edilmesi olayına solunum denir. Nefes alıp verme eylemine ise soluma denir.

Solunum Sistemini Oluşturan Yapı Ve Organlar

Soluma esnasında havanın izlediği yol

Burun
İçerisinde bulunan mukus sayesinde kir ve tozları tutar havayı nemlendirir.
Gırtlak
Ses tellerini barındırır bu sayede sesin oluşturulmasını sağlar.
Soluk Borusu
Toz ve mikropları tutar. Daha sonra balgam şeklinde vücuttan dışarı atılır. Ayrıca soluk borusunun akciğerlere giren kısımlarına bronş denir. Bronşların akciğer içerisine uzanan dallarına bronşçuk denir.
Akciğerler 

Solunum sisteminin temel organıdır. Sağda ve solda olmak üzere göğüs boşluğunda yer alır. Sağ akciğer 3 lob sol akciğer 2 lobdan oluşur.
     
Alveoller 

Bronşçuklara bağlı etrafı kılcal damarlarla çevrili hava kesecikleridir. Görevleri soluma esnasında gaz değişimini sağlamaktır.

Alveol-Kılcal Kan Damarındaki Gaz Değişimi
Soluk aldığımızda kanımıza oksijen geçer soluk verdiğimizde ise kanımızdaki karbondioksit dışarı atılmış olur. Havadan alınan oksijen gazı alveollerden kılcal kan damarlarına geçerken, kılcal damarlardaki karbondioksit gazıda alveollere geçer. Bu işlem sürekli tekrar eder.
Alveoller
                    

Alveol Hücreleri

Kan Hücreleri
 
O2=Oksijen
CO2=Karbondioksit

Diyafram sadece memeli canlılarda bulunur.

Soluk Alma-Verme Mekanizması

Uyku apnesi, horlama ve uykuda solunumun durmasına denir. 

•    Boşaltım; metabolik faaliyetler sonucu organizmanın hücre ve dokularında biriken atık maddelerin uzaklaştırılmasıdır.
•     Boşaltım olayları;
     İdrar atımı
     Sindirim  atığı
     Terleme
     Soluk verme
    şeklinde özetlenebilir.

Üreter:  İdrar borusu
Mesane: İdrar kesesi
Üretra: İdrar kanalı 
olarak da adlanırılırlar.

Sindirim atıklarının a- tıldığı yer kalın bağırsağın son kısmı olan “Anüs” olarak da bilinmektedir.

Böbreklere gelen kan, kalpten aort aracılığı ile gönderilir, oksijence zengindir. Ancak üre miktarı da yüksek olduğu için “kirli kan” anlamına gelmektedir. 
•Böbrek atardamarı “Kirli” kan getirir.
•Böbrek kanı süzerek, kandan idrarı (üre) ayırır.
Böbrek toplardamarı “Temiz”  kanı kalbe gönderir.