FEN BİLİMLERİ ÇALIŞMA KAĞITLARINI AŞAĞIDAKİ BAĞLANTILARDAN İNDİREBİLİRSİNİZ 

ŞİMDİ DİĞER BRANŞLARDA DA EVDEKAL DENEMELERİ YAYINDA

•  ⇒ 8.SINIF

•  ⇒ 8.SINIF

•  ⇒ 8.SINIF

•  ⇒ 8.SINIF

https://www.facebook.com/groups/ortaokulpaylasim

https://www.facebook.com/groups/fenalemi

ELEKTRİK YÜKLERİ VE ELEKTRİK ENERJİSİ

Elektriklenmenin Teknolojide Kullanım Alanları

•    Aynı cins elektrik yüküne sahip cisimler birbirini iterler.

•    Farklı cins elektrik yüküne sahip cisimler birbirini çeker.
 

•    K ve L cisimleri aynı cins elektrik yüküne sahiptir.

•    M ve N cisimleri farklı cins elektrik yüküne sahiptir.
•    Cisimlerden biri yüklü ise diğeri nötr olabilir.

Günlük Hayatta Elektriklenme

Elektriklenme
Cisimlerin elektrik yükleri ile yüklenmesine elektriklenme denir.
Üç çeşittir:
 Sürtünme ile 
 Dokunma ile 
 Etki(tesir) ile

1.    Sürtünme ile Elektriklenme
•    Örneğin başlangıçta nötr olan yün kumaş ve (ebonit)plastik çubuk birbirine sürtüldüğünde plastik çubuk (-), yün kumaş (+) yük ile yüklenir.
•    İpek kumaş ve cam çubuk birbirine sürtüldüğünde cam çubuk (+), ipek kumaş (-) yük ile yüklenir.
•    Yalıtkan cisimler sürtünme ile elektriklenebilir.
•    Birbirine sürtülen cisimler zıt elektrik yükü ile yüklenir.

2.    Dokunma ile Elektriklenme
Yüklü bir cisim nötr cisme dokundurulursa nötr cismi kendi yüküyle yükler.
Zıt yüklü iki cisim birbirine dokundurulursa;
•    Cisimlerin yük miktarı eşitse iki cisim de nötr olur.
•    (+) yüklü cismin yük miktarı daha fazlaysa iki cisim de (+) yüklü olur.
•    (–) yüklü cismin yük miktarı fazlaysa iki cisim de (–) yüklü olur.

3.    Etki (Tesir) ile Elektriklenme
•    Cisimlerin birbirine temas ettirilmeden elektrik yükü ile yüklenmesine yardımcı olur.
•    Örneğin negatif(-) yüklü bir cisim nötr cisme yaklaştırılsa  cisim içindeki aynı yükleri iter. Bu durum nötr cisimlerde kutuplamaya neden olur.
    Birbirine dokundurulan cisimlerin son durumda yükleri aynı olur.

•    Cisimler üzerlerindeki elektrik yüklerinin dağılımına göre yüklenirler.
•    Bir cisim üzerinde pozitif(+) yükler, negatif(-) yüklerden daha fazlaysa cisim pozitif(+) yüklüdür.
•    Bir cisim üzerinde negatif(-) yükler, pozitif(+) yüklerden daha fazlaysa cisim negatif(-) yüklüdür.
•    Bir cisim üzerinde pozitif(+) ve negatif(-) yükler eşitse cisim nötrdür.

Nötr cisim üzerinde elektrik yükü olmadığı anlamına gelmez.  Bu nedenle nötr cisimlere yüksüz diyemeyiz.
•    Zıt yükler birbirini çeker.
•    Aynı yükler birbirini iter.
•    Yüklü cisimler nötr cisimleri çeker.
Elektroskop
•    Cisimlerin yük türünü  belirlemek amacı ile kullanılan  araçlara elektroskop denir.
•    İletken topuz, iletken yapraklar ve yalıtkan ayaklardan oluşur.
•    Nötr elektroskoplarda yapraklar tamamen kapalıdır.
•    Pozitif yüklü elektroskoplarda yapraklar birbirini ittiği için açıktır.
•    Negatif yüklü elektroskoplarda yapraklar birbirini ittiği için açıktır.

    Nötr bir elektroskoba yüklü bir cisim yaklaştırıldığında elektroskobun yaprakları ile topuzu zıt yükle yüklenebilir.

1.    Nötr bir elektroskoba yüklü bir cisim dokundurulursa elektroskobun yaprakları açılır.

2.    Yüklü bir elektroskoba zıt yüklü bir cisim dokundurulursa üç durum ortaya çıkar;
•    Cisimle elektroskobun yük miktarı eşitse elektroskobun yaprakları tamamen kapanır.
•    Elektroskobun yük miktarı daha fazlaysa elektroskobun yaprakları bir miktar kapanır.
•    Cismin yük miktarı daha fazlaysa elektroskobun yaprakları önce kapanır, sonra tekrar açılır.

•    Elektrik yüklü bir cismi, elektron alarak veya vererek  nötr yapma olayına topraklama denir.

•    Negatif (–) yük fazlalığı iletken tel yardımı ile toprağa gider ve cisim üzerinde yük dengesi sağlanarak nötr olur.

•    Pozitif (+) yük fazlalığı ise iletken tel yardımı ile topraktan negatif (–) yük alır  ve cisim üzerinde yük dengesi sağlanarak nötr olur.

Pozitif (+) yükler atom çekirdeğinde sabitlerdir ve bu sebeple  hareket etmezler.Yük alışverişinde hareket eden (–) yüklü elektonlardır ve bu yüzden topraklama olayında yüklü cisimler bir iletken telle toprağa bağlanır, cisim   nötr oluncaya kadar toprağa elektron verir ya da topraktan elektron alırlar.

Elektrik akımı dirençli bir madde üzerinden geçtiğinde ısı enerjisine dönüşür. Bir çok ev aleti bu ilkeden yola çıkarak tasarlanmıştır. Örneğin, ütü, ampul, fırın, su ısıtıcısı.
Akkor Ampullerin içerisinde bulunan tungsten (filaman) teli yüksek dirence sahiptir. Bu yüzden üzerinden akım geçirildiğinde elektrik enerjisi ısı ve ışık enerjisine dönüştürülmüş olur.

Tungsten telinin yanı sıra direnci yüksek metaller üzerinden akım geçirildiğinde elektrik enerjisi ısı ve ışık enerjisine dönüşebilir.

Elektrik Sigortası

Devreden geçen akım belli bir değerin üzerine çıktığı durumlarda geçen akım, elektrik tesisatı için tehlikeli durumlar oluşturur. Ana kablodan geçen akımın yükselmesi sonucu aşırı ısınmayla yangın çıkmasına sebep olabilir. Tesisat içerisinde dolanacak akımı belirli bir değerin altında tutmak için kullanılan teknolojiye elektrik sigortası adı verilir.

Elektrik sigortaları, devreden geçen akımı kontrol eder ve risk değerinin üzerine çıktığında otomatik olarak devreyi keser. Örneğin 25 amperlik bir sigorta üzerinden 26 amper değerinde akım geçemez 25 amperin üzerine çıktığında sigorta devreyi otomatik olarak keser.

Elektrik Enerjisinin Üretimi
Elektrik enerjisi, hareket enerjisine dönüştürülebildiği gibi hareket enerjiside elektrik enerjisine dönüştürülebilir.
Hareket enerjisini elektrik enerjisine dönüştüren aletlere dinamo (alternatör) adı verilir.

Bisikletlerde bulunan dinamo sayesinde elektrik enerjisi üretilir ve bisikletin farlarını yakmak için kullanılır.

Güç santrallerinde elektrik üretmek için devasa büyüklüklerde alternatörler kullanılır.

Elektrik kesintilerinde evdeki ev aletlerin çalışmasını sürdürmesi için jeneratörler kullanılır. Benzin veya mazotla çalışan bu aletler oluşturduğu hareket enerjisini, elektrik enerjisine çevirir.

Güç Santralleri
Doğada bulunan enerjiler birbirlerine dönüştürülebilirler. Enerji kaynakları yenilenebilir ve yenilenemez olmak üzere ikiye ayrılırlar. Bu kaynakları kullanarak elektrik enerjisi üretmek mümkündür.
Yenilenebilir Enerji kaynaklarını kullanan santraller;
1. Rüzgar türbinleri
2. Hidroelektrik santralleri
3. Güneş panelleri
4. Konsantre güneş enerji sistemleri
5. Jeotermal enerji santralleri
Yenilenemez enerji kaynaklarını kullanan santraller;    
1. Termik santral
2. Nükleer santral
3. Gaz türbinleri

Elektrik Motorları

Elektrik enerjisini hareket enerjisine çeviren aletlere elektrik motoru denir.